Samipaşazade Sezai (1860 - 1936)
1859 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Tanzimat devrinin ileri gelen isimlerinden, Osmanlı Devleti’nin ilk Maarif Nazırı (Eğitim bakanı) Abdurrahman Sami Paşa ile Paşa’nın ikinci eşi olan Gürcü asıllı Dilârâyiş Hanım'ın oğludur.
Eserlerinde hem Tanzimat Dönemi hem de Servet-i Fünûn Dönemi etkileri görünen, geçiş dönemi yazarlarımızdandır.
Samipaşazade Sezai, normal okula gitmemiş babasının konağında özel bir eğitim almıştır. Gençlik döneminde resmi bir görev almamıştır ve bu dönemde edebiyata yönelmiştir. 1880 yılında Evkaf Nezareti’ne (Vakıflar Müdürlüğü) memur olmuştur. Babasının vefatından sonra da Londra Elçiliği ikinci kâtipliğine atanmıştır. Londra'da kaldığı dört yıl boyunca İngiliz ve Fransız edebiyatlarını yakından inceleme fırsatı yakalamıştır. Daha sonra Elçilikteki görevinden istifa etmiştir ve İstanbul’a dönmüştür. İstanbul'da tekrardan memurluğa devam etmiştir. Samipaşazade Sezai, yedi yıl süren Meşrutiyet döneminde sanatını olgunlaştırmıştı. Siyasi baskılardan dolayı 1901 yılında Paris’e giden sanatçı, 1908 yılına kadar orada kalmıştır ve bu dönemde Jön Türkler'e katılmıştır.
İstanbul'a 1908'de dönen yazar, 1909 yılında Selanik'te düzenlenen İttihat ve Terakki toplantısına katılmıştır ve burada Mustafa Kemal Atatürk'le tanışmıştır. 2. Meşrutiyet'in ilanından sonra aynı yıl Madrid Büyükelçiliğine atanan Sezai, 1. Dünya Savaşı'nın başlaması üzerine İspanya ile ilişkiler durmuştur ve sağlık sorunları yaşaması üzerine Madrid'ten İsviçre'ye geçmiştir.
Yazar, savaşın bitmesinden ardından 1921'de İstanbul'a geri gelerek, Süleymaniye Kız Lisesinde kısa bir süre Türkçe öğretmenliği yaptı. İstanbul'da 77 yaşında vefat eden Sezai, Küçük Su Mezarlığı'nda Recaizade Mahmud Ekrem'in yanına defnedilmiştir.
Samipaşazade Sezai'nin Edebi Özellikleri
- Yapıtlarında "sanat için sanat" ilkesini benimsemiştir.
- Realizmin etkisiyle roman ve öyküler kaleme almıştır.
- Hikaye ve romanlarında halk dilini, sadeliğini tercih etmiştir. Kahramanları halktan kişiler olarak seçmiştir.
- Kısa öykülerde dikkat çeken sanatçı küçük hikaye tarzını edebiyatımıza kazandırmıştır.
- Natüralist bir bakış açısıyla Batılı anlamda ilk gerçekçi öyküler olan "Küçük Şeyler" adlı eserini yazmıştır.
- Natüralizm akımının öncüsü Alphonse Daudet tarafından yaazılan “Jack” adlı romanı Türkçeye çevirmeye çalışmıştır ancak yarıda kalmıştır.
Samipaşazade Sezai'nin Başlıca Yapıtları:
- Roman:
- Öykü:
- Küçük Şeyler (1892)
- Müdafaa-i Zulüm
- Sohbet - Anı - Eleştiri:
- İclal (1923)
- Rumuzu’l- Edeb (1900)
- Tiyatro / Oyun:
- Şir (1879)
- Düşmüş Bir Kadın
- Mantemeden
