BİRLEŞMİŞ MİLLETLER ANTLAŞMASI
26 Haziran 1945 tarihinde San Francisco'da imzalanmış ve 110. maddeye uygun olarak 24 Ekim 1945'de yürürlüğe girmiştir. Türkiye Antlaşmayı Milletlerarası Adalet Divanı Statüsü'yle birlikte 15 Ağustos 1945'te onaylamıştır. 4801 Sayılı Onay Kanunu 24 Ağustos 1945 gün ve 6902 Sayılı Resmi Gazete'de yayınlanmıştır.
Giriş Notu
Birleşmiş Milletler Antlaşması, Uluslararası Örgütlenme konusundaki Birleşmiş Milletler Konferansı'nın sonucunda 26 Haziran 1945'de yürürlüğe girmiştir. Uluslararası Adalet Divanı Statüsü, Antlaşmanın ayrılmaz bir parçasıdır. Antlaşmanın 23., 27. ve 61. maddelerinde yapılan değişiklikler 17 Aralık 1963 tarihinde Genel Kurul'ca kabul edilmiş ve 31 Ağustos 1965'de yürürlüğe girmiştir. 61. maddede yapılan yeni bir değişiklik 20 Aralık 1971 tarihinde Genel Kurul'ca kabul edilmiş ve 24 Aralık 1973'de yürürlüğe girmiştir. 109. maddede yapılan bir değişiklik de 20 Aralık 1965 tarihinde Genel Kurul'ca kabul edilerek 12 Haziran 1968'de yürürlüğe girmiştir. 23. maddede yapılan değişiklik, Güvenlik Konseyi'nin üye sayısını on birden on beşe çıkarmaktadır. Değiştirilmiş 27. madde, Güvenlik Konseyi'nin usül sorunlarındaki kararlarının dokuz üyenin olumlu oyu ile alınacağını (daha önce yedi idi), bütün öteki sorunlardaki kararlarınsa, Güvenlik Konseyi'nin beş sürekli üyesinin hepsinin oyları da dahil olmak üzere, dokuz üyenin olumlu oyu ile alınacağını (daha önce yedi idi) öngörmektedir. 61. maddede yapılan ve 31 Aralık 1965 tarihinde yürürlüğe giren değişiklik, Ekonomik ve Sosyal Konsey'in üye sayısını on sekizden yirmi yediye çıkarmaktaydı. Aynı maddede daha sonra yapılan ve 24 Aralık 1973'de yürürlüğe giren değişiklik, Konsey'in üye sayısını bir kez daha artırarak yirmi yediden elli dörte çıkarmıştır. 109. maddede yapılan ve bu maddenin birinci fıkrasını ilgilendiren değişiklik, Antlaşma'nın gözden geçirilmesi amacıyla, Genel Kurul'un üçte iki çoğunluğunun ve Güvenlik Konseyi'nin herhangi dokuz üyesinin oylarıyla (daha önce yedi idi) saptanacak yer ve tarihte Birleşmiş Milletler üyelerinin bir Genel Konferansı'nın düzenlenebileceğini öngörmektedir. Genel Kurul'un onuncu olağan toplantısında böyle bir gözden geçirme konferansının önerileceğine ilişkin bir hükmü içeren 109. maddenin 3. fıkrası, 1955 yılında Genel Kurul'un onuncu olağan toplantısında Genel Kurul ve Güvenlik Konseyi tarafından uygulanmış olması dolayısıyla, Güvenlik Konseyi'nin herhangi yedi üyesinin oyundan söz eden özgün biçimi ile korunmuştur.
Birleşmiş Milletler Antlaşması
Biz Birleşmiş Milletler halkları:
Bir insan yaşamı içinde iki kez insanlığa tarif olunmaz acılar getiren savaş felaketinden gelecek kuşakları korumaya, temel insan haklarına, insan kişiliğinin onur ve değerine, erkeklerle kadınların ve büyük uluslarla küçük ulusların hak eşitliğine olan inancımızı yeniden ilan etmeye, adaletin korunması ve antlaşmadan doğan yükümlülüklere saygı gösterilmesi için gerekli koşulları yaratmaya ve daha geniş bir özgürlük içinde daha iyi yaşama koşulları sağlamaya, sosyal bakımdan ilerlemeyi kolaylaştırmaya, ve bu ereklere ulaşmak için : hoşgörüyle davranmaya ve iyi komşuluk anlayışı içinde birbirimizle barışık yaşamaya, uluslararası barış ve güvenliği korumak için güçlerimizi birleştirmeye, ortak yarar dışında silahlı kuvvet kullanılmamasını sağlayacak ilkeleri kabul etmeye ve yöntemleri benimsemeye, tüm halkların ekonomik ve sosyal bakımdan ilerlemesini kolaylaştırmak için uluslararası kurumlardan yararlanmaya, istekli olarak, bu amaçları gerçekleştirmek için çaba harcamaya kara verdik Buna uygun olarak hükümetlerimiz, San Francisco kentinde toplanan ve yetki belgeleri usulüne uygun görülen temsilcileri aracılığıyla işbu Birleşmiş Milletler Antlaşması'nı kabul etmişler ve Birleşmiş Milletler adıyla anılacak bir uluslararası örgüt kurmuşlardır.
I. BÖLÜM: Amaçlar ve İlkeler
Madde 1
Birleşmiş Milletler'in amaçları şunlardır :
Uluslararası barış ve güvenliği korumak ve bu amaçla: barışın uğrayacağı tehditleri önlemek ve bunları boşa çıkarmak, saldırı ya da barışın başka yollarla bozulması eylemlerini bastırmak üzere etkin ortak önlemler almak ve barışın bozulmasına yol açabilecek nitelikteki uluslararası uyuşmazlık veya durumların düzeltilmesini ya da çözümlenmesini barışçı yollarla, adalet ve uluslararası hukuk ilkelerine uygun olarak gerçekleştirmek;
Uluslar arasında, halkların hak eşitliği ve kendi geleceklerini kendilerinin belirlemesi ilkesine saygı üzerine kurulmuş dostça ilişkiler geliştirmek ve dünya barışını güçlendirmek için diğer uygun önlemleri almak;
Ekonomik, sosyal, kültürel ve insancıl nitelikteki uluslararası sorunları çözmede ve ırk, cinsiyet, dil ya da din ayrımı gözetmeksizin herkesin insan haklarına ve temel özgürlüklerine saygının geliştirilip güçlendirilmesinde uluslararası işbirliğini sağlamak ve
Bu ereklere ulaşılması yolunda ulusların giriştikleri eylemlerin uyumlaştığı bir odak olmak.
Madde 2
Birleşmiş Milletler örgütü ve üyeleri, 1. maddede belirtilen amaçlara ulaşmak üzere aşağıdaki ilkelere uygun biçimde hareket edeceklerdir :
Örgüt, tüm üyelerinin egemen eşitliği ilkesi üzerine kurulmuştur.
Tüm üyeler, üyelik sıfatından doğan hak ve çıkarlardan tümünün yararlanmasını sağlamak için işbu Antlaşma'ya uygun olarak üstlendikleri yükümlülükleri iyi niyetle yerine getirirler.
Tüm üyeler, uluslararası nitelikteki uyuşmazlıklarını, uluslararası barış ve güvenliği ve adaleti tehlikeye düşürmeyecek biçimde, barışçı yollarla çözerler.
Tüm üyeler, uluslararası ilişkilerinde gerek herhangi bir başka devletin toprak bütünlüğüne ya da siyasal bağımsızlığa karşı, gerek Birleşmiş Milletler'in Amaçları ile bağdaşmayacak herhangi bir biçimde kuvvet kullanma tehdidine ya da kuvvet kullanılmasına başvurmaktan kaçınırlar.
Tüm üyeler, örgütün işbu Antlaşma gereği giriştiği tüm eylemlerde örgüte her türlü yardımı yaparlar ve Birleşmiş Milletler tarafından aleyhinde önleme ya da zorlama eylemine girişilen herhangi bir devlete yardım etmekten kaçınırlar.
Örgüt, Birleşmiş Milletler üyesi olmayan devletlerin de, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasının gerektirdiği ölçüde bu ilkelere uygun biçimde hareket etmesini sağlar.
İşbu Antlaşma'nın hiçbir hükmü, Birleşmiş Milletlere herhangi bir devletin kendi iç yetki alanına giren konulara müdahale yetkisi vermediği gibi üyeleri de bu türden konuları işbu Antlaşma uyarınca bir çözüme bağlamaya zorlayamaz; ancak, bu ilke VII. Bölümde öngörülmüş olan zorlayıcı önlemlerin uygulanmasını hiçbir biçimde engellemez.
II. BÖLÜM: Üyeler
Madde 3
Birleşmiş Milletler'in asıl üyeleri, Uluslararası Örgütlenme konusunda San Francisco'da yapılan Birleşmiş Milletler Konferansına katılmış olan, ya da 1 Ocak 1942 tarihli Birleşmiş Milletler Bildirgesi'ni önceden imzalamış bulunan ve işbu Antlaşmayı imzalayarak 110. madde uyarınca onaylayan devletlerdir.
Madde 4
İşbu Antlaşmanın getirdiği yükümlülükleri kabul eden ve bunları yerine getirme konusunda yetenekli ve istekli olduklarına örgütçe hükmedilen tüm diğer barışsever devletler Birleşmiş Milletlere üye olabilirler.
Bu koşullara uyan her devletin Birleşmiş Milletler üyeliğine kabulü, Güvenlik Konseyi'nin tavsiyesi üzerine Genel Kurul kararı ile olur.
Madde 5
Güvenlik Konseyi tarafından aleyhinde bir önleyici ya da zorlayıcı önlem alınmış bulunan bir Birleşmiş Milletler üyesi, üyelik sıfatından doğan hak ve ayrıcalıklarını kullanmaktan, Güvenlik Konseyi'nin tavsiyesi üzerine Genel Kurul tarafından alıkonabilir. Güvenlik Konseyi bu hak ve ayrıcalıkların kullanılmasına yeniden izin verebilir.
Madde 6
İşbu Antlaşma'da belirtilen İlkeler'i ısrarla çiğneyen bir Birleşmiş Milletler üyesi, Güvenlik Konseyi'nin tavsiyesi üzerine Genel Kurul tarafından örgütten çıkarılabilir.
III. BÖLÜM: Organlar
Madde 7
Birleşmiş Milletler örgütünün başlıca organları olarak bir Genel Kurul, bir Güvenlik Konseyi, bir Ekonomik ve Sosyal Konsey, bir Vesayet Meclisi, bir Uluslararası Adalet Divanı ve bir de Sekreterlik kurulmuştur.
Gerekli görülebilecek yardımcı organlar işbu Antlaşma'ya uygun olarak kurulabilirler.
Madde 8
Birleşmiş Milletler, kadın ve erkeklerin ana ve yardımcı organlara herhangi bir sıfatla ve eşit koşullarla katılabilmelerine hiçbir kısıtlama koymayacaktır.
IV. BÖLÜM: Genel Kurul
Madde 9
Genel Kurul Birleşmiş Milletler'in bütün üyelerinden oluşur.
Her üyenin Genel Kurul'da en çok beş temsilcisi bulunur.
Görev ve Yetkileri
Madde 10
Genel Kurul, işbu Antlaşma kapsamına giren ya da işbu Antlaşma'da öngörülmüş organlardan herhangi birinin yetki ve görevlerine ilişkin bütün sorunları ya da işleri görüşebilir ve 12. madde hükümleri saklı kalmak koşuluyla, bu tür sorun ya da işler konusunda Birleşmiş Milletler üyelerine veya Güvenlik Konsey'ne veya hem örgüt üyelerine, hem de Güvenlik Konseyi'ne tavsiyelerde bulunabilir.
Madde 11
Genel Kurul, silahsızlanmaya ve silahlanmanın düzenlenmesine hakim olan ilkeleri de içermek üzere, uluslararası barış ve güvenliğin korunması için yapılacak işbirliğinin genel ilkelerini inceleyebilir ve bu ilkeler konusunda örgüt üyelerine hem de Güvenlik Konseyi'ne veya hem örgüt üyelerine hem de Güvenlik Konseyi'ne tavsiyelerde bulunabilir.
Genel Kurul, Birleşmiş Milletler üyelerinden herhangi biri veya Güvenlik Konseyi veya örgüt üyesi olmayan bir devlet tarafından 35. maddenin 2. fıkrası uyarınca kendisine sunulan ve uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına ilişkin olan bütün sorunları görüşebilir ve 12. madde hükümleri saklı kalmak koşuluyla bütün bu tür sorunlar konusunda ilgili devlet ya da devletlere veya Güvenlik Konseyi'ne ya da hem devletlere veya Güvenlik Konseyi'ne tavsiyelerde bulunabilir. Bir eylem gerektiren bu tür sorunların tümü, görüşmelerden önce ya da sonra Genel Kurul tarafından Güvenlik Konseyi'ne gönderilir.
Genel Kurul, uluslararası barış ve güvenliği tehlikeye sokması muhtemel durumlara Güvenlik Konseyi'nin dikkatini çekebilir.
Genel Kurul'un işbu maddede sayılan yetkileri, 10. maddenin genel kapsamını sınırlandırmaz.
Madde 12
Güvenlik Konseyi herhangi bir uyuşmazlık ya da duruma ilişkin olarak işbu Antlaşma'nın kendisine yüklediği görevleri yerine getirdiği sürece, Genel Kurul, Güvenlik Konseyi bunu kendisinden istemedikçe, bu uyuşmazlık ya da durum konusunda herhangi bir tavsiyede bulunamaz.
Genel Sekreter, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına ilişkin olup Güvenlik Konseyi'nce ele alınmış bulunan işleri, Güvenlik Konseyi'nin onayı ile her toplantıda Genel Kurul'un bilgisine sunar; Güvenlik Konseyi sözü geçen işleri elden bıraktığı anda da Genel Sekreter yine aynı şekilde Genel Kurul'a, ya da Genel Kurul toplantı halinde değilse Birleşmiş Milletler üyelerine durumu bildirir.
Madde 13
Genel Kurul :
a. Siyasal alanda uluslararası işbirliğini geliştirmek, uluslararası hukukun giderek geliştirilmesini ve yasalaştırılmasını teşvik etmek;
b. Ekonomik, sosyal, kültürel alanlarda, eğitim ve sağlık alanlarında uluslararası işbirliğini geliştirmek ve ırk, cinsiyet, dil ya da din ayrımı gözetmeksizin herkesin insan hakları ile temel özgürlüklerden yararlanmasını kolaylaştırmak için araştırmalar yapılmasına önayak olur ve bu amaçla tavsiyelerde bulunur.
Genel Kurul'un, yukarıda 1(b) fıkrasında sözü edilen sorunlara ilişkin, öteki sorumluluk, görev ve yetkileri, IX. ve X. Bölümlerde belirtilmiştir.
Madde 14
12. Madde hükümleri saklı kalmak koşuluyla, Genel Kurul, Birleşmiş Milletler'in Amaç ve İlkeleri'ni belirten işbu Antlaşma hükümlerinin çiğnenmesinden doğan durumlar da dahil olmak üzere kamu esenliğine zarar verecek, uluslar arasındaki dostça ilişkileri tehlikeye sokacak nitelikte gördüğü herhangi bir durumun, kökenine bakılmaksızın barışçı yollarla düzeltilmesi için gerekli önlemler alınmasını tavsiye edebilir.
Madde 15
Genel Kurul, Güvenlik Konseyi'nin yıllık raporları ile özel raporlarını kabul eder ve inceler; bu raporlar Güvenlik Konseyi'nin uluslararası barış ve güvenliği korumak için kararlaştırdığı ya da aldığı önlemlerin bir dökümünü de içerir.
Genel Kurul, Birleşmiş Milletler'in öteki organlarından gelen raporları da kabul eder ve inceler.
Madde 16
Genel Kurul, uluslararası vesayet rejimi konusunda, XII. ve XIII. Bölümler uyarınca kendisine düşen görevleri yerine getirir; stratejik bölge olarak belirlenmemiş bölgelere ilişkin anlaşmaların kabulü de bu görevler arasındadır.
Madde 17
Genel Kurul, örgütün bütçesini inceler ve kabul eder.
Üyeler, Genel Kurul'un yapacağı paylaştırmaya uygun olarak örgütün harcamalarını üstlenirler.
Genel Kurul, 57. maddede sözü edilen ihtisas kuruluşları ile yapılan mali ve bütçeye ilişkin düzenlemelerin tümünü inceleyerek kabul eder ve anılan kuruluşların idari bütçelerini, kendilerine tavsiyelerde bulunmak üzere, inceler.
Oylama
Madde 18
Genel Kurul'un her üyesinin bir oyu vardır.
Genel Kurul'un önemli sorunlar konusundaki kararları, hazır bulunan ve oy veren üyelerin üçte iki çoğunluğu ile alınır. Önemli sayılan sorunlar şunlardır: uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına ilişkin tavsiyeler. Güvenlik Konseyi'nin sürekli olmayan üyelerinin seçilmesi, Ekonomik ve Sosyal Konsey üyelerinin seçilmesi, Vesayet Meclisi üyelerinin 86. maddenin 1(c) fıkrası uyarınca seçilmesi, Birleşmiş Milletlere yeni üyelerin kabulü, üyelik hak ve ayrıcalıklarının askıya alınması, üyelikten çıkarma, vesayet rejiminin işleyişine ilişkin sorunlar ve bütçe.
Üçte iki çoğunlukla çözülecek yeni sorun türlerinin belirlenmesi de içinde olmak üzere, başka sorunlar konusundaki kararlar, hazır bulunan ve oy veren üyelerin oy çoğunluğu ile alınır.
Madde 19
Örgüte mali katkısını ödemekte gecikmiş olan bir Birleşmiş Milletler üyesi, eğer gecikmiş ödemelerinin tutarı önceki iki tam yılın ödeme payları tutarına eşit ya da bundan fazla ise, Genel Kurul'da oy kullanamaz. Bununla birlikte Genel Kurul, ödemedeki aksamanın sözkonusu üyenin iradesi dışındaki nedenler yüzünden meydana gelmiş olduğu kanısına varırsa, bu üyenin oylamaya katılmasına izin verebilir.
Yöntem
Madde 20
Genel Kurul yılda bir kez olağan toplantı yapar, durum gerektirdiğinde de olağanüstü toplanır. Olağanüstü toplantılar, Güvenlik Konseyi'nin ya da Birleşmiş Milletler üyelerinin çoğunluğunun isteği üzerine Genel Sekreter'in çağrısı ile yapılır.
Madde 21
Genel Kurul, içtüzüğünü kendi yapar. Her toplantı için başkanını seçer.
**Madde 22- **Genel Kurul, görevlerini yerine getirmek için gerekli gördüğü yardımcı organları oluşturabilir.
V. BÖLÜM: Güvenlik Konseyi Bileşimi
Madde 23
Güvenlik Konseyi, Birleşmiş Milletler'in onbeş üyesinden oluşur. Çin Cumhuriyeti, Fransa, Rusya Federasyonu, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Krallığı ve Amerika Birleşik Devletleri Güvenlik Konseyi'nin sürekli üyeleridir. Genel Kurul, her şeyden önce Birleşmiş Milletler üyelerinin uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına ve örgütün öteki amaçlara katkılarını, aynı zamanda da hakça bir coğrafi dağılımı gözönünde tutarak, Birleşmiş Milletler'in öteki on üyesini de Güvenlik Konseyi'nin geçici üyeleri olarak seçer.
Güvenlik Konseyi'nin geçici üyeleri iki yıllık bir dönem için seçilirler. Güvenlik Konseyi üyelerinin sayısı onbirden onbeşe çıkarıldıktan sonra geçici üyeler için yapılacak ilk seçimde, dört yeni üyeden ikisi bir yıllık dönem için seçilecektir. Süresi biten bir üye hemen yeniden seçilemez.
Güvenlik Konseyi'nin her üyesinin Konsey'de bir temsilcisi vardır.
Görev ve Yetkileri
Madde 24
Birleşmiş Milletler'in üyeleri, örgütün hızlı ve etkili hareket etmesini sağlamak için uluslararası barış ve güvenliğin korunmasında başlıca sorumluluğu Güvenlik Konseyi'ne bırakırlar ve bu sorumluluk gereğince görevlerini yerine getirirken Güvenlik Konseyi'nin kendi adlarına hareket ettiğini kabul ederler.
Güvenlik Konseyi, bu görevleri yerine getirirken Birleşmiş Milletler'in Amaç ve İlkeleri'ne uygun hareket eder. Bu görevleri yerine getirebilmesi için Güvenlik Konseyi'ne verilmiş belirli yetkiler VI, VII, VIII ve XII. Bölümler'de gösterilmiştir.
Güvenlik Konseyi, Genel Kurul'a incelenmek üzere yıllık raporlar ve gerektiğinde özel raporlar sunar.
Madde 25
Birleşmiş Milletler üyeleri, işbu Antlaşma uyarınca, Güvenlik Konseyi'nin kararlarını kabul etme ve uygulama konusunda görüş birliğine varmışlardır.
Madde 26
Dünyanın insan ve ekonomi kaynaklarının, yalnızca en küçük bölümünü silahlanmaya ayırarak, uluslararası barış ve güvenliğin sağlanıp korunmasını kolaylaştırmak için Güvenlik Konseyi, 47. madde'de öngörülen Askeri Kurmay Komitesi'nin de yardımıyla, silahlanmanın düzenlenmesi için bir sistem kurmak üzere Birleşmiş Milletler üyelerine sunulacak planlar hazırlamakla yükümlüdür.
Oylama
Madde 27
Güvenlik Konseyi'nin her üyesinin bir oyu vardır.
Güvenlik Konseyi'nin usule ilişkin konulardaki kararları dokuz üyesinin olumlu oyu ile alınır.
Güvenlik Konseyi'nin yöntem sorunlarındaki kararları dokuz üyenin olumlu oyu ile alınır; ancak, VI. Bölüm ile 52. maddenin 3. fıkrası hükümleri uyarınca alınan kararlarda bir uyuşmazlığa taraf olan oylamaya katılamaz.
Usül
Madde 28
Güvenlik Konseyi, görevlerini sürekli olarak yapacak biçimde örgütlendirilecektir. Bunun için Güvenlik Konseyi'nin her üyesi örgüt merkezinde her zaman bir temsilci bulunduracaktır.
Güvenlik Konseyi, belirli dönemlerde toplanır; üyelerden her biri, dilerse bir hükümet üyesi ya da özel olarak atanmış başka bir temsilci tarafından bu toplantılarda temsil olunabilir.
Güvenlik Konseyi, örgüt merkezinin dışında çalışmalarını en çok kolaylaştıracağına inandığı herhangi bir yerde toplanabilir.
Madde 29
Güvenlik Konseyi, görevini yerine getirmek için gerekli gördüğü yardımcı organları oluşturabilir.
Madde 30
Güvenlik Konseyi, başkanının seçim yöntemini de saptayan içtüzüğü kendi yapar.
Madde 31
Güvenlik Konseyi üyesi olmayan herhangi bir Birleşmiş Milletler üyesi, Güvenlik Konseyi'ne sunulan herhangi bir sorunun görüşülmesine, eğer Konsey bu üyenin çıkarlarının özellikle sözkonusu olduğu görüşüne varmışsa, oy hakkı olmaksızın katılabilir.
Madde 32
Güvenlik Konseyi üyesi olmayan herhangi bir Birleşmiş Milletler üyesi veya Birleşmiş Milletler üyesi olmayan herhangi bir devlet, Güvenlik Konseyi'nin incelediği bir uyuşmazlığa taraf ise, bu uyuşmazlığa ilişkin görüşmelere, oy hakkı olmaksızın katılmaya çağrılabilir. Güvenlik Konseyi, Birleşmiş Milletler üyesi olmayan bir devletin katılması konusunda uygun gördüğü koşulları koyar.
VI. BÖLÜM: Uyuşmazlıkların Barışçı Yollarla Çözülmesi
Madde 33
Süregitmesi uluslararası barış ve güvenliğin korunmasını tehlikeye düşürebilecek nitelikte bir uyuşmazlığa taraf olanlar, her şeyden önce görüşme, soruşturma, arabuluculuk, uzlaşma, hakemlik ve yargısal çözüm yolları ile, bölgesel kuruluş ya da anlaşmalara başvurarak veya kendi seçecekleri başka yollarla buna çözüm aramalıdırlar.
Güvenlik Konseyi, gerekli gördüğünde tarafları aralarındaki uyuşmazlığı bu gibi yollarla çözmeye çağırır.
Madde 34
Güvenlik Konseyi, herhangi bir uyuşmazlık veya uluslararası bir anlaşmazlığa yol açabilecek ya da uyuşmazlık doğurabilecek bir durum konusunda, bu uyuşmazlık ya da durumun süregitmesinin uluslararası barış ve güvenliğin korunmasını tehlikeye düşürme eğiliminde olup olmadığını saptamak için soruşturmada bulunabilir.
Madde 35
Birleşmiş Milletler'in her üyesi herhangi bir uyuşmazlık ya da 34. maddede öngörülen nitelikte bir duruma Güvenlik Konseyi'nin ya da Genel Kurul'un dikkatini çekebilir.
Birleşmiş Milletler üyesi olmayan bir devlet, taraf olduğu herhangi bir uyuşmazlık konusunda, işbu Antlaşma'da öngörülen barışçı yollarla çözme yükümlülüğünü bu uyuşmazlık için önceden kabul etmek koşuluyla, Güvenlik Konseyi'nin ya da Genel Kurul'un dikkatini çekebilir.
Bu madde uyarınca dikkatine sunulan işlere ilişkin olarak Genel Kurul'un girişeceği işlemler, 11. ve 12. maddelerin hükümlerine bağlı olacaktır.
Madde 36
Güvenlik Konseyi, 33. madde'de belirtilen nitelikte bir uyuşmazlığın ya da benzeri bir durumun herhangi bir evresinde, uygun düzeltme yöntem ya da yollarını tavsiye edebilir.
Güvenlik Konseyi, bu uyuşmazlığın çözülmesi için taraflarca önceden kabul edilmiş olan tüm yöntemleri gözönünde tutacaktır.
Güvenlik Konseyi bu madde'de öngörülen tavsiyelerde bulunurken, genel kural olarak, hukuksal nitelikteki uyuşmazlıkların taraflarca Uluslararası Adalet Divanı Statüsü hükümlerine göre Divan'a sunulması gerektiğini de gözönünde tutacaktır.
Madde 37
33. madde'de belirtilen nitelikte bir uyuşmazlığa taraf olanlar söz konusu uyuşmazlığı anılan maddede gösterilen yollarla çözmeyi başaramazlarsa, Güvenlik Konseyi'ne sunarlar.
Güvenlik Konseyi bir uyuşmazlığın süregitmesinin gerçekten uluslararası barış ve güvenliğin korunmasını tehlikeye soktuğu kanısına varırsa, 36. madde uyarınca mı hareket edeceğini yoksa uygun gördüğü başka çözüm yollarını tavsiye edeceğini kendisi kararlaştırır.
Madde 38
Güvenlik Konseyi, 33-37. maddeler hükümlerini zedelemeksizin, bir uyuşmazlığa taraf olanların tümünün istemesi halinde bu uyuşmazlığın barışçı yollarla çözülmesi için taraflara tavsiyelerde bulunabilir.
VII. BÖLÜM: Barışın Tehdidi, Bozulması ve Saldırı Eylemi Durumunda Alınacak Önlemler
Madde 39
Güvenlik Konseyi, barışın tehdit edildiğini, bozulduğunu ya da bir saldırı eylemi olduğunu saptar ve uluslararası barış ve güvenliğin korunması ya da yeniden kurulması için tavsiyelerde bulunur veya 41. ve 42. maddeler uyarınca hangi önlemler alınacağını kararlaştırır.
Madde 40
Güvenlik Konseyi, durumun ağırlaşmasını önlemek üzere, 39. madde uyarınca tavsiyelerde bulunmadan ya da önlemleri kararlaştırmadan önce, ilgili tarafları gerekli ya da uygun gördüğü geçici önlemlere uymaya çağırabilir. Bu geçici önlemler tarafların haklarını, iddialarını ya da konumlarını hiçbir biçimde zedelemez. Bu geçici önlemlerin yerine getirilmemesi halinde Güvenlik Konseyi bunu gereğince dikkate alacaktır.
Madde 41
Güvenlik Konseyi, kararlarını yürütmek için silahlı kuvvet kullanımını içermeyen ne gibi önlemler alınması gerektiğini kararlaştırabilir ve Bileşmiş Milletler üyelerini bu önlemleri uygulamaya çağırabilir. Bu önlemler, ekonomik ilişkilerin ve demiryolu, deniz, hava, posta, telgraf, radyo ve diğer iletişim ve ulaştırma araçlarının tümüyle ya da bir bölümüyle kesintiye uğratılmasını, diplomatik ilişkilerin kesilmesini içerebilir.
Madde 42
Güvenlik Konseyi, 41. madde'de öngörülen önlemlerin yetersiz kalacağı ya da kaldığı kanısına varırsa, uluslararası barış ve güvenliğin korunması ya da yeniden kurulması için, hava, deniz ya da kara kuvvetleri aracılığıyla, gerekli saydığı her türlü girişimde bulunabilir. Bu girişimler gösterileri, ablukayı ve Birleşmiş Milletler üyelerinin hava, deniz ya da kara kuvvetlerince yapılacak başka operasyonları içerebilir.
Madde 43
Birleşmiş Milletler'in tüm üyeleri, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına katkıda bulunmak üzere, Güvenlik Konseyi'nin çağrısı ile özel anlaşma ya da anlaşmalar uyarınca, uluslararası barış ve güvenliğin korunması için gerekli silahlı kuvvetleri ve geçit hakkını da içine almak üzere her türlü yardım ve kolaylığı Konsey'in hizmetine sunmayı yüklenirler.
Bu anlaşma ya da anlaşmalarda, sözkonusu kuvvetlerin sayısı, niteliği hazırlık derecesi ve genel mevkileri ile sağlanacak kolaylık ve yardımın niteliği belirlenecektir.
Anlaşma ya da anlaşmalar, Güvenlik Konseyi'nin girişimi ile mümkün olan en kısa zamanda görüşülecektir. Anlaşmalar, Güvenlik Konseyi ile örgüt üyeleri arasında ya da Güvenlik Konseyi ile ülke grupları arasında yapılacak ve imzalayan devletlerce, her birinin anayasası gereğince onaylanacaktır.
Madde 44
Güvenlik Konseyi kuvvet kullanmaya karar verdiği zaman Konsey'de temsil edilmeyen bir üyeyi, 43. madde uyarınca üstlenilen yükümlülüklerin yerine getirilmesi için silahlı kuvvet vermeye çağırmadan önce, o üyeyi dilerse, o üyenin kendi silahlı kuvvetlerine bağlı birliklerin kullanılmasına ilişkin Güvenlik Konseyi kararlarına katılmaya çağıracaktır.
Madde 45
Birleşmiş Milletler'in ivedi askeri önlemler alabilmesini sağlayabilmek üzere üyeler, birleşik uluslararası zorlayıcı önlemleri yürütmek için derhal kullanılabilecek ulusal hava kuvveti birlikleri bulunduracaklardır. Bu birliklerin gücü ve hazırlık derecesi ile bunların birlikte hareketini düzenleyen planlar, 43. madde'de belirtilen özel anlaşmanın ya da anlaşmaların öngördüğü sınırlar içinde, Askeri Kurmay Komitesi'nin yardımı ile Güvenlik Konseyi'nce belirlenecektir.
Madde 46
Silahlı kuvvet kullanılması için planları, Askeri Kurmay Komitesi'nin yardımı ile Güvenlik Konseyi hazırlar.
Madde 47
Uluslararası barış ve güvenliğin korunması, Güvenlik Konseyi'nin buyruğu altına konulan kuvvetlerin kullanılması ve yönetilmesi, silahsızlanmanın düzenlenmesi ve muhtemel bir silahsızlanmanın gerçekleştirilmesi için Konsey'e gerekli olan askeri ihtiyaçlara ilişkin her konuda Güvenlik Konseyi'ne danışmanlık yapacak ve ona yardımcı olacak bir Askeri Kurmay Komitesi kurulacaktır.
Askeri Kurmay Komitesi, Güvenlik Konseyi'nin sürekli üyelerinin Kurmay Başkanları'ndan ya da onların temsilcilerinden oluşur. Kurmay Komitesi'nde sürekli olarak temsil edilmeyen herhangi bir Birleşmiş Milletler üyesinin Komite çalışmalarına katılması Komite'nin görevini iyi yapabilmesi için gerekli olduğu zaman, Komite bu üyeyi kendisiyle işbirliği yapmaya çağırır.
Askeri Kurmay Komitesi, Güvenlik Konseyi'nin yetkisi altında Konsey'in emrine verilen tüm silahlı kuvvetlerin stratejik açıdan yönetilmesinden sorumludur. Bu kuvvetlerin komutasına ilişkin sorunlar daha sonra çözülecektir.
Askeri Kurmay Komitesi, Güvenlik Konseyi'nin izniyle ve uygun bölgesel kuruluşlara danıştıktan sonra, bölge alt komiteleri kurabilir.
Madde 48
Güvenlik Konseyi'nin uluslararası barış ve güvenliğin korunması konusundaki kararlarının yürütülmesi için gerekli önlemler, Birleşmiş Milletler'in tüm üyeleri ya da bunlardan bazıları tarafından alınır.
Bu kararlar, Birleşmiş Milletler üyeleri tarafından doğrudan doğruya ve üyesi bulundukları uluslararası kuruluşlar içindeki eylemleriyle yürütülürler.
Madde 49
Birleşmiş Milletler üyeleri, Güvenlik Konseyi'nin kararlaştırdığı önlemlerin yürütülmesinde birbirlerine karşılıklı yardımcı olmak için işbirliği yaparlar.
Madde 50
Güvenlik Konseyi tarafından bir devlet aleyhine önleyici ya da zorlayıcı önlemler alındığında, Birleşmiş Milletler üyesi olsun ya da olmasın başka herhangi bir devlet, bu önlemlerin yürütülmesi yüzünden özel ekonomik sorunlarla karşı karşıya kalırsa, bu devletin söz konusu sorunların çözümü için Güvenlik Konseyi'ne danışma hakkı vardır.
Madde 51
Bu Antlaşma'nın hiçbir hükmü, Birleşmiş Milletler üyelerinden birinin silahlı bir saldırıya hedef olması halinde, Güvenlik Konseyi uluslararası barış ve güvenliğin korunması için gerekli önlemleri alıncaya dek, bu üyenin doğal olan bireysel ya da ortak meşru savunma hakkına halel getirmez. Üyelerin bu meşru savunma hakkını kullanırken aldıkları önlemler hemen Güvenlik Konseyi'ne bildirilir ve Konsey'in işbu Antlaşma gereğince uluslararası barış ve güvenliğin korunması ya da yeniden kurulması için gerekli göreceği biçimde her an hareket etme yetki ve görevini hiçbir biçimde etkilemez.
VIII. BÖLÜM: Bölgesel Antlaşmalar
Madde 52
İşbu Antlaşma'nın hiçbir hükmü, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasına ilişkin olup, bölgesel anlaşma ya da kuruluşların varlığına engel değildir; yeter ki bu anlaşma ve kuruluşlar ve bu kuruluşların çalışmaları Birleşmiş Milletler'in Amaç ve İlkeleri ile bağdaşır olsun.
Böyle anlaşmalara giren ya da böyle kuruluşları oluşturan Birleşmiş Milletler üyeleri, yerel uyuşmazlıkları Güvenlik Konseyi'ne sunmadan önce, bunları sözkonusu anlaşmalar ya da kuruluşlar aracılığıyla ve barışçı yollarla çözmek için çaba harcayacaklardır.
Güvenlik Konseyi, yerel uyuşmazlıkların, ya ilgili devletlerin girişimi üzerine ya da Güvenlik Konseyi'nin göndermesi yoluyla, bu tür bölgesel anlaşmalar ya da bölgesel kuruluşlar aracılığıyla barışçı yoldan çözülmesinin gelişmesini teşvik eder.
İşbu madde, 34. ve 35. madde'lerin uygulanmasını hiçbir biçimde etkilemez.
Madde 53
Güvenlik Konseyi, gerekirse kendi yetkisi altında alınan zorlayıcı önlemlerin uygulanması için bölgesel anlaşma ya da kuruluşlardan yararlanır. Bununla birlikte, Güvenlik Konseyi'nin izni olmaksızın bölgesel anlaşmalar uyarınca ya da bölgesel kuruluşlar tarafından hiçbir zorlama eylemine girişilmeyecektir; bu maddenin 2. fıkrasında verilen tanıma göre düşman devlet sayılan tüm devletlere karşı 107. Madde uyarınca alınan ya da böyle bir devletin saldırı politikasına yeniden girişmesine karşı bölgesel anlaşmalar çerçevesinde yöneltilen önlemler, ilgili hükümetlerin isteği üzerine örgütün böyle bir devlet tarafından girişilecek yeni bir saldırıyı önleme görevini üstlenmesi mümkün oluncaya dek, bunun dışındadır.
Bu madde'nin 1. fıkrasında kullanıldığı şekliyle düşman devlet terimi, İkinci Dünya Savaşı sırasında işbu Antlaşma'yı imzlamış herhangi bir devletin düşmanı olmuş olan herhangi bir devleti anlatır.
Madde 54
Güvenlik Konseyi, bölgesel anlaşmalar uyarınca ya da bölgesel kuruluşlar tarafından uluslararası barış ve güvenliğin korunması için girişilen ya da tasarlanan tüm eylemlerden her an tam olarak haberli bulundurulacaktır.
IX. BÖLÜM: Uluslararası Ekonomik ve Sosyal İşbirliği
Madde 55
Uluslar arasında halkların hak eşitliği ve kendi yazgılarını kendilerinin belirlemesi ilkesine saygı üzerine kurulmuş barışçı ve dostça ilişkiler sağlanması için gerekli istikrar ve refah koşullarını yaratmak üzere Birleşmiş Milletler:
a. Yaşam düzeylerinin yükseltilmesini, tam istihdamı, ekonomik ve sosyal alanlarda ilerleme ve gelişme koşullarını,
b. Ekonomik, sosyal alanlarla sağlık alanındaki uluslararası sorunların ve bunlara bağlı başka sorunların çözümünü, kültür ve eğitim alanlarında uluslararası işbirliğini ve
c. Irk, cinsiyet, dil ya da din ayrımı gözetmeksizin herkesin insan haklarına ve temel özgürlüklerine bütün dünyada etkin bir biçimde saygı gösterilmesini, kolaylaştıracaktır.
Madde 56
Üyeler, 55. maddede belirtilen amaçlara ulaşmak için, gerek birlikte gerekse ayrı ayrı, örgütle işbirliği içinde hareket etmeyi yükümlenirler.
Madde 57
Hükümetlerarası anlaşmalarla kurulan ve kendi kuruluş belgeleri gereğince ekonomik, sosyal, kültürel alanlarla eğitim ve sağlık alanlarında ve bunlarla ilgili başka alanlarda geniş uluslararası yetkileri bulunan uzmanlık kuruluşları, 63. madde uyarınca Birleşmiş Milletler'e bağlanacaktır.
Birleşmiş Milletler'e bu şekilde bağlanan kuruluşlar bundan böyle uzmanlık kuruluşları adıyla anılacaktır.
Madde 58
Örgüt, ihtisas kuruluşlarının programları ile çalışmalarını eşgüdümlü duruma getirmek için tavsiyelerde bulunur.
Madde 59
Örgüt, gerektiğinde, 55. Maddede belirtilen amaçlara ulaşabilmesi için gerekli her türlü yeni ihtisas kuruluşunu oluşturmak üzere ilgili devletler arasında görüşmeler yapılmasına önayak olur.
Madde 60
Örgütün bu Bölüm'de belirtilen görevlerinin yerine getirilmesi konusunda sorumluluk Genel Kurul'a ve Genel Kurul'un yetkisi altında, X. Bölüm'de bu amaçla kendisine verilen yetkileri kullanacak olan Ekonomik ve Sosyal Konsey'e düşer.
X. BÖLÜM: Ekonomik ve Sosyal Konsey Bileşimi
Madde 61
Ekonomik ve Sosyal Konsey, Genel Kurul'ca seçilen elli dört Birleşmiş Milletler üyesinden oluşur.
3. fıkra hükümleri saklı kalmak üzere, her yıl Ekonomik ve Sosyal Konsey'in elli dört üyesi üç yıllık bir süre için seçilir. Süresi biten üye hemen yeniden seçilebilir.
Ekonomik ve Sosyal Konsey üyelerinin sayısı yirmi yediden elli dörde çıkarıldıktan sonra yapılacak ilk seçimde, görev süreleri o yılın sonunda bitecek olan dokuz üyenin yerine yirmi yedi yeni üye seçilecektir. Genel Kurul'ca yapılan düzenlemelere uygun olarak, bu yirmi yedi yeni üyeden, bu şekilde seçilmiş dokuz tanesinin görev süresi bir yılın sonunda, öteki dokuz üyenin görev süresi de iki yılın sonunda sona erecektir.
Ekonomik ve Sosyal Konsey'in her üyesinin Konsey'de bir temsilcisi vardır.
Görev ve Yetkileri
Madde 62
Ekonomik ve Sosyal Konsey, ekonomik, sosyal, kültürel alanlarda, eğitim ve sağlık alanlarında ve bunlarla ilgili başka alanlarda uluslararası sorunlar üzerinde araştırmalar yapabilir, raporlar hazırlayabilir ya da bunların yapılıp hazırlanmasına önayak olabilir ve bütün bu sorunlara ilişin olarak Genel Kurul, Birleşmiş Milletler üyeleri ve ilgili ihtisas kuruluşlarına tavsiyelerde bulunabilir.
Konsey, herkesin insan haklarına ve temel özgürlüklerine etkin bir biçimde saygı gösterilmesini sağlamak üzere tavsiyelerde bulunabilir.
Konsey, Genel Kurul'a sunmak üzere, yetki alanına giren sorunlara ilişkin sözleşme tasarıları hazırlayabilir.
Konsey, Birleşmiş Milletler'ce öngörülen kurallara uygun olarak, yetki alanına giren sorunlara ilişkin uluslararası konferanslar düzenleyebilir.
Madde 63
Ekonomik ve Sosyal Konsey, 57. madde'de sözü edilen kuruluşların herhangi biriyle, bu kuruluşun Birleşmiş Milletler'e hangi koşullar altında bağlanacağını saptayan anlaşmalar yapabilir. Bu anlaşmalar Genel Kurul'un onayına sunulur.
Ekonomik ve Sosyal Konsey, ihtisas kuruluşlarına danışarak, onlara tavsiyelerde bulunarak ve Genel Kurul ile Birleşmiş Milletler üyelerine tavsiyelerde bulunarak, bu ihtisas kuruluşlarının çalışmalarını arasında eşgüdümü sağlayabilir.
Madde 64
Ekonomik ve Sosyal Konsey, ihtisas kuruluşlarından düzenli raporlar almak için uygun önlemlere başvurabilir. Ekonomik ve Sosyal Konsey, kendi tavsiyeleri ile bu Konsey'in yetkisine giren konulara ilişkin Genel Kurul tavsiyelerini yerine getirmek üzere başvurulan önlemler konusunda raporlar almak için Birleşmiş Milletler üyeleriyle ve ihtisas kuruluşlarıyla anlaşmalar yapabilir.
Konsey, bu raporlar konusunda görüşlerini Genel Kurul'a iletebilir.
Madde 65
Ekonomik ve Sosyal Konsey, Güvenlik Konsey'ine bilgi verebilir ve Güvenlik Konseyi'nin isteği üzerine ona yardım eder.
Madde 66
Ekonomik ve Sosyal Konsey, Genel Kurul'un tavsiyelerini yürütme konusunda yetkisine giren bütün görevleri yerine getirir.
Konsey, Genel Kurul'un onayı ile Birleşmiş Milletler üyelerinin ya da ihtisas kuruluşlarının kendisinden isteyeceği hizmetleri yerine getirebilir.
Konsey, işbu Antlaşma'nın başka yerlerinde gösterilen ya da Genel Kurul'ca kendisine verilebilecek olan öteki görevleri de yerine getirir.
Oylama
Madde 67
- Ekonomik ve Sosyal Konsey'in her üyesinin bir oyu vardır.
- Ekonomik ve Sosyal Konsey'in kararları, hazır bulunan ve oy veren üyelerin oyçokluğu ile alınır.
Usül
Madde 68
Ekonomik ve Sosyal Konsey, ekonomik ve sosyal konularda ve insan haklarının ilerletilmesi için komisyonlar kuracağı gibi görevlerini yerine getirmesine yarayacak başka komisyonlar da kurar.
Madde 69
Ekonomik ve Sosyal Konsey, Birleşmiş Milletler'in bir üyesini özellikle ilgilendiren bir sorunu incelerken, bu üyeyi oy hakkı olmaksızın görüşmelere katılmaya çağırır.
Madde 70
Ekonomik ve Sosyal Konsey, uzmanlık kuruluşlarının temsilcilerinin Konsey görüşmelerine ve Konsey tarafından kurulan komisyonların görüşmelerine oy hakkı olmaksızın katılmaları, kendi temsilcilerinin de uzmanlık kuruluşlarının görüşmelerine katılmaları için her türlü düzenlemeyi yapabilir.
Madde 71
Ekonomik ve Sosyal Konsey, kendi yetkisine giren sorunlarla uğraşan sivil toplum kuruluşlarına danışmak için uygun düzenlemeler yapabilir. Böyle düzenlemeler uluslararası örgütlerle ve, gerektiğinde, Birleşmiş Milletler'in ilgili üyesine danışıldıktan sonra ulusal örgütlerle de yapılabilir.
Madde 72
- Ekonomik ve Sosyal Konsey, başkanının seçim yöntemini de saptayan içtüzüğünü kendi yapar.
- Konsey, içtüzüğü uyarınca ihtiyaca göre toplanır; içtüzükte Konsey'in üye çoğunluğunun isteği üzerine toplanmasını öngören hükümler de bulunacaktır.
XI. BÖLÜM: Özerk Olmayan Ülkelere ilişkin Bildirge
Madde 73
Halkların henüz kendi kendilerini tam olarak yönetmediği bölgelerin yönetilmesinden sorumlu olan ya da bu sorumluluğu yüklenen Birleşmiş Milletler üyeleri, bu bölgelerde yaşayanların çıkarlarının herşeyden önce geldiği ilkesini kabul ederler. İşbu Antlaşma ile kurulan barış ve güvenlik sistemi içinde bu bölgelerde yaşayanların refahını en yüksek düzeye çıkarma yükümlülüğünü kutsal bir ödev bilirler ve bu amaçla:
a. Sözkonusu halkların kültürüne saygı göstererek onların siyasal, ekonomik ve sosyal bakımdan ilerlemelerini ve eğitim alanında gelişmelerini sağlamayı, onlara hakça davranmayı ve onları kötülüklerden korumayı;
b. Her ülkeye ve halkına özgü koşullar ve bunların çeşitli aşamalarına uygun olarak, bu halkların kendi kendilerini yönetme yeteneğini geliştirmeyi, onların siyasal özlemlerini göz önünde tutmayı ve kendi özgür siyasal kurumlarının giderek geliştirilmesinde onlara yardımcı olmayı;
c. Uluslararası barış ve güvenliği pekiştirmeyi;
d. Bu madde'de belirtilen sosyal, ekonomik ve bilimsel amaçlara uygulamada ulaşmak üzere yapıcı gelişme önlemlerini kolaylaştırmayı, bilimsel araştırmaları özendirmeyi, birbiriyle ve koşullar elverdiğinde uluslararası ihtisas kuruluşlarıyla işbirliği yapmayı ve
e. XII. ve XIII. Bölümler'in uygulama alanı dışında, sorumlulukları altında bulunan ülkelerin ekonomik, sosyal ve eğitim koşullarına ilişkin istatistiksel ve teknik nitelikte başka bilgileri, güvenlik gerekleri ve anayasalara ilişkin görüşler saklı kalmak üzere, bilgi için düzenli olarak Genel Sekreter'e iletmeyi kabul ederler.
Madde 74
Birleşmiş Milletler üyeleri anavatan topraklarındaki politikaları kadar, bu Bölüm'ün konusunu oluşturan bölgelerdeki politikaların da, dünyanın geri kalan kesiminin çıkarları ve refahı gözönünde tutulmak koşuluyla, sosyal, ekonomik ve ticari alanlarda iyi komşuluk genel ilkesine dayanması gerektiği konusunda da anlaşmaya varmışlardır.
XII. Bölüm: Uluslararası Vesayet Rejimi
Madde 75
Birleşmiş Milletler örgütü, daha sonra yapılacak özel anlaşmalar gereğince vesayet rejimine sokulabilecek bölgelerin yönetim ve gözetimi için, kendi yetkisi altında bir uluslararası vesayet rejimi kuracaktır. Bu bölgeler bundan böyle vesayet altında bölge adıyla anılmaktadırlar.
Madde 76
İşbu Antlaşma'nın 1. madde'sinde belirtilen Birleşmiş Milletler'in Amaçları'na uygun olarak vesayet rejiminin temel hedefleri şunlardır :
a. Uluslararası barış ve güvenliği pekiştirmek;
b. Vesayet altındaki bölgelerde yaşayan insanların siyasal, ekonomik ve sosyal bakımdan ilerlemelerini ve eğitim alanında gelişmelerini kolaylaştırmak, her bölge ve halkına özgü koşulları ilgili halkların özgürce dile getirdiği özlemleri ve her vesayet anlaşmasında öngörülebilecek hükümleri de gözönünde tutarak, bu bölgeler halklarının kendi kendilerini yönetmelerini ya da bağımsızlığa doğru giderek gelişmelerini kolaylaştırmak;
c. Irk, cinsiyet, dil ya da din ayrımı gözetmeksizin herkesin insan haklarına ve temel özgürlüklerine saygı gösterilmesini teşvik etmek ve dünya halklarının karşılıklı bağımlılığını geliştirmek ve
d. Sosyal, ekonomik ve ticari alanlarda bütün Birleşmiş Milletler üyeleri ile onların uyruklarına eşit davranılmasını sağlamak ve yukarıda belirtilen amaçların gerçekleştirilmesini engellememek ve 80. madde hükümleri saklı kalmak koşuluyla, adalet dağıtımında da bu sonunculara eşit davranılmasını sağlamak.
Madde 77
Vesayet rejimi, aşağıdaki kategorilere giren ve vesayet anlaşmaları gereğince bu rejime sokulabilecek bölgelere uygulanacaktır:
a. Şu anda manda altında bulunan bölgeler;
b. İkinci Dünya Savaşı sonucunda düşman devletlerden ayrılabilecek bölgeler;
c. Yönetimlerinden sorumlu devletlerce gönüllü olarak bu rejime sokulan bölgeler.
Yukarıda belirtilen kategorilere giren bölgelerden hangilerinin, hangi koşullarda vesayet rejimine sokulacağı, daha sonra yapılacak bir anlaşma ile belirlenecektir.
Madde 78
Birleşmiş Milletler üyeleri arasındaki ilişkiler egemen eşitlik ilkesine dayalı olacağına göre, Birleşmiş Milletler'e üye olan ülkelere vesayet rejimi uygulanmayacaktır.
Madde 79
Vesayet rejimine sokulacak her ülke bakımından vesayet koşulları ve bu düzene getirilebilecek tüm değişiklik ve düzeltmeler, Birleşmiş Milletler'in bir üyesinin mandası altında bulunan bölgeler sözkonusu olduğunda mandater devleti de içine almak üzere, doğrudan doğruya ilgili devletler arasında yapılacak bir anlaşmanın konusunu oluşturacak ve 83. ve 85. maddeler uyarınca onaylanacaktır.
Madde 80
77., 79. ve 81. maddeler uyarınca yapılan ve bölgelerden herbirini vesayet rejimine sokan özel vesayet anlaşmalarında saptanabilecek noktalar dışında ve bu anlaşmalar yapılıncaya dek, bu Bölüm'ün hiçbir hükmü herhangi bir devletin ya da herhangi bir halkın herhangi bir hakkını ya da Birleşmiş Milletler üyelerinin taraf bulunabileceği yürürlükteki uluslararası belgelerin hükümlerini, ister dolaylı ister dolaysız olarak herhangi bir biçimde değiştirecek tarzda yorumlanamaz.
Bu madde'nin 1. paragrafı, manda altında olan ve diğer bölgelerin 77. madde'de öngördüğü üzere vesayet sistemine alınması için yapılacak müzakerelerin ve varılacak anlaşmaların geciktirilmesi ya da ertelenmesi için gerekçe oluşturacak biçimde yorumlanamaz.
Madde 81
Vesayet anlaşması, her durumda, vesayet altındaki bölgenin hangi koşullar altında yönetileceği konusunu kapsar ve yönetimi üzerine alacak makamı gösterir. Bundan böyle yönetimden sorumlu makam. adıyla anılacak olan bu makam, bir ya da birkaç devletten oluşabileceği gibi, örgütün kendisi de olabilir.
Madde 82
Bir vesayet anlaşması, 43. madde uyarınca yapılan herhangi bir özel anlaşmayı ya da anlaşmaları zedelemeksizin, vesayet anlaşmasının uygulandığı vesayet altındaki bölgenin tümünü ya da bir kesimini içine alan bir stratejik bölgeyi ya da stratejik bölgeleri gösterebilir.
Madde 83
Vesayet anlaşması koşullarının onaylaması, bunların değiştirilmesi ve düzeltilmesi de içinde olmak üzere, Birleşmiş Milletler'in stratejik bölgelere ilişkin tüm görevleri, Güvenlik Konseyi'nce yerine getirilir.
76. madde'de belirtilen temel hedefler stratejik bölgelerden herbirinin halkı için de geçerlidir.
Güvenlik Konseyi, vesayet anlaşmalarına uygun olarak ve güvenlik gerekleri saklı kalmak koşuluyla, Birleşmiş Milletler'in vesayet rejimi uyarınca yüklenmiş olduğu siyasal, ekonomik, sosyal ve eğitsel görevlerin stratejik bölgelerde yerinde getirilmesinde Vesayet Meclisi'nin yardımından yararlanacaktır.
Madde 84
Vesayet altındaki bölgenin uluslararası barış ve güveliğin korunması konusunda kendi payına düşeni yerine getirmesini sağlamak, yönetimden sorumlu makamın görevidir. Bu amaçla, yönetimden sorumlu makam, Güvenlik Konseyi'ne karşı bu konuda üstlendiği yükümlülükleri yerine getirmek ve aynı zamanda yerel savunmayı sağlayıp vesayet altındaki bölgelerde dirlik ve düzeni korumak için vesayet altındaki bölgelerden gönüllü birlikler, kolaylıklar ve yardım sağlayabilir.
Madde 85
Vesayet anlaşmaları koşullarının kabul edilmesini, bunların değiştirilmesini ya da düzeltilmesini de içermek üzere, stratejik bölge olarak gösterilmemiş tüm bölgelere ilişkin vesayet anlaşmaları konusunda Birleşmiş Milletler'e düşen görevler Genel Kurul'ca yerine getirilir.
Genel Kurul'un yetkisi altında hareket eden Vesayet Meclisi bu görevlerin yapılmasında Genel Kurul'a yardım eder.
XIII. BÖLÜM: Vesayet Meclisi Bileşimi
Madde 86
Vesayet Meclisi Birleşmiş Milltler'in aşağıdaki üyelerinden oluşur.
a. Vesayet altındaki bölgenin yönetiminden sorumlu üyeler;
b. 23. Madde'de adları belirtilmiş olup da vasilik altında bölge yönetmeyen üyeler;
c. Vesayet Meclisi'nin toplam üye sayısının, vesayet altında ülke yöneten üyelerle yönetmeyenler arasında eşit. biçimde bölüşülmesini sağlamaya yetecek sayıda, Genel Kurul'ca üç yıllık bir süre için seçilecek başka üyeler.
Vesayet Meclisi'nin her üyesi, kendisini kurulda temsil etmek üzere özel ehliyette bir kişiyi gösterir.
Görev ve Yetkileri
Madde 87
Genel Kurul ve onun yetkisi altında Vesayet Meclisi, görevlerini yerine getirirlerken:
a. Yönetimden sorumlu makamın sunduğu raporları inceleyebilirler;
b. Dilekçeleri kabul edebilirler ve onları sözkonusu makama danışarak inceleyebilirler;
c. Sözkonusu makamca yönetilen ülkelerde, bu makamla anlaşarak saptanan tarihlerde belirli aralıklarla denetleme gezileri düzenleyebilirler ve
d. Vesayet anlaşmaları koşulları uyarınca bu önlemleri ve diğer tüm önlemleri alabilirler.
Madde 88
Vesayet Meclisi, Vesayet altındaki ülkelerden her birinde yaşayan insanların siyasal, ekonomik ve sosyal alanlarla eğitim alanındaki ilerlemeleri konusunda bir soru kağıdı hazırlar; Genel Kurul'un yetkisi içinde vesayet altında bulundurulan bölgelerin her birinin yönetiminden sorumlu makam da sözkonusu soru kağıdına dayanan bir yıllık raporu Genel Kurul'a sunar.
Oylama
Madde 89
- Vesayet Meclisi'nin her üyesinin bir oyu vardır.
- Vesayet Meclisi'nin kararları, hazır bulunan ve oy veren üyelerin oy çoğunluğu ile alınır.
Usül
Madde 90
- Vesayet Meclisi, başkanının seçim yöntemini de saptayan içtüzüğünü kendi yapar.
- Meclis, içtüzüğü uyarınca ihtiyaca göre toplanır; içtüzükte Meclis'in üye çoğunluğunun isteği üzerine toplanmasını öngören hükümler de bulunacaktır.
Madde 91
Vesayet Meclisi gerektiğinde, Ekonomik ve Sosyal Konsey'in ve ihtisas kuruluşlarının ayrı ayrı yetki alanlarına giren konularda onların yardımından yararlanır.
XIV. BÖLÜM: Uluslararası Adalet Divanı
Madde 92
Uluslararası Adalet Divanı, Birleşmiş Milletler'in başlıca adli organıdır. Divan, Uluslararası Sürekli Adalet Divanı'nın Statüsü'ne dayanan ve işbu Antlaşma'nın ayrılmaz bir parçasını oluşturan eski Statü'ye uygun olarak çalışır.
Madde 93
Birleşmiş Milletler'in tüm üyeleri, bu üyeliğin bir sonucu olarak, Uluslararası Adalet Divanı Statüsü'ne taraftırlar.
Birleşmiş Milletler üyesi olmayan devletlerin Uluslararası Adalet Divanı Statüsü'ne taraf olabilme koşulları, her seferinde Güvenlik Konseyi'nin tavsiyesi üzerine Genel Kurul'ca belirlenir.
Madde 94
Birleşmiş Milletler'in her üyesi, taraf olduğu tüm uyuşmazlıklarda, Uluslararası Adalet Divanı'nın kararına uymayı yükümlenir.
Bir uyuşmazlığın taraflarından biri, Divan'ın verdiği bir hükme göre kendisine düşen yükümlülükleri yerine getirmezse, öbür taraf Güvenlik Konseyi'ne başvurabilir Konsey de gerekli görürse, hükmün yerine getirilmesi için tavsiyelerde bulunabilir ya da alınacak önlemleri kararlaştırabilir.
Madde 95
İşbu Antlaşma'nın hiçbir hükmü, Birleşmiş Milletler üyelerinin, uyuşmazlıklarının çözümünü zaten var olan ya da ileride yapılabilecek olan anlaşmalar gereğince başka mahkemelere bırakmalarını engellemez.
Madde 96
Genel Kurul ya da Güvenlik Konseyi herhangi bir hukuksal sorun konusunda Uluslararası Adalet Divanı'ndan görüş isteyebilir.
Genel Kurul'ca bu konuda herhangi bir anda yetkili kılınabilecek olan tüm öteki Birleşmiş Milletler organları ve ihtisas kuruluşları da kendi çalışma alanları içinde karşılarına çıkacak hukuksal sorunlar konusunda Divan'dan görüş isteyebilirler.
XV. BÖLÜM: Sekretarya
Madde 97
Sekretarya, bir Genel Sekreter ile örgütün gerek duyabileceği memurlardan oluşur. Genel Sekreter, Güvenlik Konseyi'nin tavsiyesi üzerine Genel Kurul'ca atanır. Genel Sekreter örgütün en yüksek memurudur.
Madde 98
Genel Sekreter, Genel Kurul'un, Güvenlik Konseyi'nin, Ekonomik ve Sosyal Konsey'in ve Vesayet Meclisi'nin bütün toplantılarında bu sıfatla hareket eder; bu organlar tarafından kendisine verilen bütün öteki görevleri de yerine getirir. Örgütün çalışması konusunda Genel Kurul'a yıllık raporlar sunar.
Madde 99
Genel Sekreter, uluslararası barış ve güvenliğin korunmasını tehlikeye düşürebileceğini düşündüğü herhangi bir konuyu Güvenlik Konseyi'nin dikkatine sunar.
Madde 100
Genel Sekreter ve memurlar, görevlerini yerine getirirlerken, herhangi bir hükümetten ya da örgütün dışındaki herhangi bir makamdan ne talimat isterler ne de talimat alırlar. Genel Sekreter ve memurlar, uluslararası memurluk durumları ile bağdaşmayacak herhangi bir davranışta bulunmaktan kaçınırlar ve yalnızca örgüte karşı sorumludurlar.
Birleşmiş Milletler'in her üyesi, Genel Sekreterler ile sekretarya memurlarının salt uluslararası nitelikteki sorumluluklarına saygı göstermek ve görevlerinin yerine getirilmesinde onlara etki etmeye çalışmamakla yükümlüdür.
Madde 101
- Sekretarya memurları, Genel Kurul'ca saptanacak kurallar uyarınca Genel Sekreter tarafından atanırlar.
- Ekonomik ve Sosyal Konsey, Vesayet Meclisi ve gerekiyorsa, Birleşmiş Milletler'in öteki organlarına sürekli nitelikte özel memurlar verilir. Bu memurlar Sekretarya'nın bir parçasını oluştururlar.
- Memurların işe alınmasında ve çalışma koşullarının saptanmasında öncelikle gözönünde tutulacak nokta en yüksek derecede verimlilik, yetkinlik ve dürüstlük niteliklerini benliklerinde toplamış kişilerin hizmetini sağlama gereği olmalıdır. Memurların, olabildiğince geniş bir coğrafi dağılım esasına dayanılarak işe alınmasının önemi gereğince gözönünde tutulacaktır.
XVI. BÖLÜM: Çeşitli Hükümler
Madde 102
- İşbu Antlaşma'nın yürürlüğe girmesinden sonra, Birleşmiş Milletler'in herhangi bir üyesi tarafından yapılan her uluslararası sözleşme ya da anlaşma, mümkün olan en kısa sürede Sekretarya'da kütüğe işlenecek ve Sekretarya tarafından yayımlanacaktır.
- İşbu maddenin 1. fıkrası hükümleri uyarınca kütüğe işlenmemiş bir uluslararası sözleşme ya da anlaşmanın taraflarından herhangi biri, söz konusu sözleşme ya da anlaşmayı Birleşmiş Milletler'in bir organı önünde ileri süremez.
Madde 103
Birleşmiş Milletler üyelerinin işbu Antlaşma'dan doğan yükümlülükleri ile başka herhangi bir uluslararası anlaşmadan doğan yükümlülüklerinin çatışması durumunda, işbu Antlaşma'dan doğan yükümlülükler üstün gelecektir.
Madde 104
Örgüt, üyelerinden her birinin topraklarında görevlerini yerine getirmek ve amaçlarına ulaşmak için gerekli hukuksal ehliyete sahiptir.
Madde 105
- Örgüt, Üyelerinin herbirinin topraklarında amaçlarına ulaşmak için gerekli ayrıcalık, bağışıklık ve dokunulmazlıklardan yararlanır.
- Birleşmiş Milletler üyelerinin temsilcileri ile örgütün memurları da, aynı şekilde, örgütle ilgili görevlerini tam bir bağımsızlık içinde yerine getirebilmek için gerekli ayrıcalık, bağışıklık ve dokunulmazlıklardan yararlanırlar.
- Genel Kurul, işbu maddenin 1. ve 2. fıkralarının uygulanmasına ilişkin ayrıntıların saptanması amacıyla tavsiyelerde bulunabilir ya da Birleşmiş Milletler üyelerine bu amaca yönelik sözleşmeler yapılmasını önerebilir.
XVII. BÖLÜM: Güvenliğe İlişkin Geçici Hükümler
Madde 106
Güvenlik Konseyi'ne, kendi kanısına göre 42. madde uyarınca üzerine düşen sorumlulukları yüklenmesi olanağını verecek olan ve 43. madde'de sözü edilen özel anlaşmalar yürürlüğe girinceye değin, 30 Ekim 1943'de Moskova'da imzalanan Dört Ulus Bildirgesi'nin tarafları ile Fransa, işbu Bildirge'nin 5. maddesi uyarınca, uluslararası barış ve güvenliğin korunması için gerekebilecek her türlü eyleme Birleşmiş Milletler adına birlikte girişmek üzere birbirlerine ve, eğer durum gerektiriyorsa, Birleşmiş Milletler'in öteki üyelerine danışacaklardır.
Madde 107
İşbu Antlaşma'nın hiçbir hükmü, Antlaşma'yı imzalayan herhangi bir devletin İkinci Dünya Savaşı sırasında düşmanı durumunda olan bir devlete karşı, bu konuda sorumluluk sahibi hükümetlerin sözkonusu savaşın sonucu olarak giriştiği ya da girişilmesini uygun bulduğu bir eylemi ne etkiler, ne engeller.
XVIII. BÖLÜM: Değişiklikler
Madde 108
İşbu Antlaşma'da yapılacak değişiklikler, Genel Kurul üyelerinin üçte iki çoğunluğu tarafından kabul edilip, Güvenlik Konseyi'nin sürekli üyelerinin tümünü kapsamak üzere Birleşmiş Milletler üyelerinin üçte ikisi tarafından her birinin anayasa kuralları gereğince onaylandığı zaman, tüm Birleşmiş Milletler üyeleri için yürürlüğe girer.
Madde 109
- İşbu Antlaşma'nın gözden geçirilmesi amacıyla, Genel Kurul'un üçte iki çoğunluğunun ve Güvenlik Konseyi'nin herhangi dokuz üyesinin oylarıyla saptanacak yer ve tarihte Birleşmiş Milletler üyelerinin bir Genel Konferans'ı düzenlenebilecektir. Konferansta Birleşmiş Milletler'in her üyesinin bir oyu olacaktır.
- Konferansta üçte iki çoğunluk tarafından işbu Antlaşma'da yapılması tavsiye edilen her değişiklik, Güvenlik Konseyi'nin sürekli üyelerinin tümünü kapsamak üzere Birleşmiş Milletler üyelerinin üçte ikisi tarafından her birinin anayasa kuralları gereğince onaylandığında geçerlilik kazanacaktır.
- Genel Kurul'un, işbu Antlaşma'nın yürürlüğe girmesini izleyen onuncu yıllık toplantısından önce bu konferans henüz yapılmamışsa, söz konusu toplantının gündemine bu konferansın toplanması konusunda bir öneri konacak ve Genel Kurul çoğunluğunun ve Güvenlik Konseyi'nin herhangi yedi üyesinin oyuyla kararlaştırılırsa konferans yapılacaktır.
XIX. BÖLÜM: Onay ve İmza
Madde 110
- İşbu Antlaşma, imza eden devletlerce her birinin anayasa kuralları gereğince onaylanacaktır.
- Onay belgeleri Amerika Birleşik Devletleri hükümetine tevdi edilecek ve her tevdi de bu hükümet tarafından tüm imzacı devletlere ve atandığında, örgütün Genel Sekreteri'ne bildirilecektir.
- İşbu Antlaşma, Çin Cumhuriyeti, Fransa, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda Krallığı, Amerika Birleşik Devletleri ve imzacı devletlerin çoğunluğu tarafından onay belgelerinin tevdiinden sonra yürürlüğe girecektir. Bunun üzerine Amerika Birleşik Devletleri hükümetince onay belgelerinin tevdi edildiğine ilişkin bir tutanak düzenlenerek, bunun birer örneği imzacı devletlerin tümüne verilecektir.
- İşbu Antlaşma'yı imzalamış olup, yürürlüğe girmesinden sonra onaylayacak olan devletler, her birinin onay belgesinin tevdi edildiği tarihte Birleşmiş Milletler'in asıl üyesi olacaklardır.
Madde 111
Çince, Fransızca, Rusça, İngilizce ve İspanyolca metinleri aynı derecede geçerli olan işbu Antlaşma, Amerika Birleşik Devletleri hükümeti arşivine tevdi edilecektir. Aslına uygunluğu gereğince onaylanmış örnekleri bu hükümet tarafından bütün öteki imzacı devletlerin hükümetlerine verilecektir.
YUKARIDAKİ HÜKÜMLERİ BENİMSEYEREK Birleşmiş Milletler'e üye Hükümetlerinin temsilcileri işbu Antlaşma'yı imzalamışlardır. San Francisco'da, 26 Haziran 1945'te yapılmıştır.
