Pusula, ulaşım ve arazi incelemesinde kullanılan, yön bulmamıza yarayan cihazdır. Pusulalar manyetik alana veya yıldızlara göre yön belirlerler. En eski pusula türü manyetik pusuladır. Manyetik pusula adından da anlaşılabileceği gibi yönümüzü manyetik alana göre bulmamızı sağlar.
Pusulanın Tarihçesi
İlk pusulalar mıknatıs taşı olarak ortaya çıkmıştır. Eski yunanlar milattan önce 6.yüzyılda mıknatısı biliyorlardı fakat mıknatısın tam olarak ne anlama geldiğini, bilmiyorlardı. 1.yüzyılda Çinliler mıknatıs taşını çöpün üzerine koyup suya attıklarında çöplerin dünyanın manyetik alanına göre dizildiğini ve bir ucunun kuzey yıldızını gösterdiğini keşfettiler.
Bir teoriye göre ilk pusulayı 12.yüzyılda Çinliler ve Avrupalıların bulduğu düşünülmektedir. Başka bir teoriye göre de önce Çinliler keşfetmiştir. Daha sonra Araplar yoluyla Avrupa’ya yayıldığı düşünülmektedir. Kerteriz (açıklık) pusula, asma pusula, elektromanyetik pusula, dümen pusula, filika pusula, cayraskop pusula, yavru pusula, sıvılı pusula, aynalı pusula gibi birçok çeşit pusula vardır.
Pusula Nasıl Kullanılır?
Pusulayı kullanabilmek için öncelikle pusulanın temel düzenini anlamak gerekir;
- Taban Plakası: Pusulanın gömülü olduğu plastik yer.
- Hareket Yönü Oku: Pusuladan ileriyi gösterir.
- Pusula Gövdesi: Manyetik pusula iğnesinin bulunduğu yer.
- Derece Kadranı: Pusulada tüm 360 dereceyi gösteren, pusulayı çevreleyen kadrandır.
- Manyetik İğne: Pusula içinde dönen iğnedir.
- Yönlendirme Oku: Pusula içinde manyetik olmayan oktur.
- Yönlendirme Çizgileri: Pusula içinde yönlendirme okuna paralel olan çizgilerdir.
Pusulayı doğru bir şekilde kullanmak için öncelikle pusulayı avucumuzun içine yerleştirip göğsümüzün üzerinde tutmalıyız. Eğer haritaya bakıyorsak haritayı düzgün bir yere koyup pusulayı haritanın üzerine yerleştirmemiz gerekir. Kendimizi yönlendirmek için hangi yöne dönük olduğumuzu ve hangi yöne gideceğimizi bilmemiz gerekir. Manyetik iğneye baktığımızda kuzeye dönük değilsek manyetik iğne başka yöne doğru dönmelidir.
Yönlendirme oku manyetik okla bir hizada olup kuzeyi gösterene kadar derece kadranını döndürüp hareket okuna bakarak hangi yöne döndüğümüzü buluruz. Hareket yönü N (Kuzey) ve E (Doğu) arasındaysa kuzeydoğuya bakıyorsun demektir. Hareket yönü okunun derece kadranıyla kesiştiği noktayı bulup daha sonra doğru bir okuma sağlamak için pusula üzerindeki derecelere yakında bakmamız gerekir. Pusulayı doğru kullanabilmek için manyetik kuzey ve gerçek Kuzey arasındaki farkı bilmek gerekir. Manyetik kuzey ve gerçek Kuzey arasındaki sapmayı hesaba katmalıyız ki pusula bizi doğru yönlendirsin.
